Gmina Świercze

Gmina Świercze położona w zachodniej części powiatu pułtuskiego zajmuje 93,04 km2 co stanowi 11,22 % ogólnej powierzchni powiatu. Gminę zamieszkuje 4 825 (stan na 31.12.2006 r.) mieszkańców, tj. 9,5% ogólnej liczby powiatu (3 miejsce pod względem zaludnienia wśród 7 gmin powiatu) i ok. 0,1% ludności województwa mazowieckiego.

Gmina Świercze graniczy z 5 gminami: z gminą Gzy, Winnica ( powiat pułtuski ), Nasielsk (powiat nowodworski) oraz Nowe Miasto (powiat płoński) i Sońsk (powiat ciechanowski). W granicach gminy znajduje się 28 sołectw (Brodowo, Bruliny, Bylice, Chmielewo, Dziarno, Gaj, Gąsiorowo, Gąsiorówek, Godacze, Gołębie, Klukowo, Klukówek, Kosiorowo, Kościesze, Kowalewice Nowe, Kowalewice Włościańskie, Ostrzeniewo, Prusinowice, Stpice, Strzegocin, Sulkowo, Świercze, Świercze-Siółki, Świerkowo, Świeszewko, Świeszewo, Wyrzyki, Wyrzyki-Pękale) Największą pod względem zaludnienia miejscowością są Świercze, które liczą 866 mieszkańców. Poza Świerczami największą ilość mieszkańców posiadają: Strzegocin - 394 oraz Kowalewice Włościańskie - 266 i Prusinowice - 260. Gmina leży w zasięgu oddziaływania miast: Pułtuska odległość 25 km, Płońska - 26 km i Nasielska - 9 km. Zewnętrzne komunikacyjne powiązania zapewniają drogi wojewódzkie nr 619 i 620 oraz magistralna linia kolejowa E - 65 relacji Warszawa - Gdańsk.

Wójtem Gminy Świercze jest Adam Misiewicz
Siedziba Urzędu Gminy: 06-150 Świercze
ul. Pułtuska 47
tel. 23 691-60-12; faks 23 691-60-45

Przyroda i rolnictwo

Wiodącą funkcją gminy jest rolnictwo rozwijające się na bazie gospodarstw indywidualnych. Wynika to z dotychczasowego charakteru zagospodarowania terenu gminy jak również z uwarunkowań sprzyjających rozwojowi tej funkcji. Rozporządzeniem Wojewody Ciechanowskiego Nr 12/96 z dnia 30 października 1996 roku został uznany za podlegający ochronie użytek ekologiczny o powierzchni 1,49 ha. Użytek ten stanowi lokalną ostoję zwierzyny zapewniającą schronienie, lęgowiska ( dla ptactwa ) oraz pożywienie. Położony jest w środkowo ? wschodniej części gminy, na gruntach wsi Strzegocin, w leśnictwie Świercze. Objęty ochroną teren ? cenny przyrodniczo i krajobrazowo - jest w przeważającej części podmokły i niedostępny. Brak możliwości uprawy oraz innego wykorzystania gospodarczego sprawił, że pozostał w stanie zbliżonym do naturalnego. Elementami wzbogacającymi krajobraz i podlegającymi ochronie są pomniki przyrody żywej ( pojedyncze drzewa i grupy drzew ) oraz pomniki przyrody nieożywionej (głazy narzutowe ). Obiekty te występują w różnych regionach gminy, w większości wchodzą w skład drzewostanów parkowych. Wszystkie pomniki przyrody mają dużą wartość przyrodniczą, są znaczącymi elementami krajobrazu wsi oraz terenów rolnych. Na terenie gminy Świercze pomniki przyrody występują w miejscowościach: Gaj- jesion wyniosły (teren parku), głaz narzutowy, Bruliny - 8 lip drobnolistnych (teren parku), Strzegocin - 2 lipy drobnolistne (przed kościołem ), jesion wyniosły, dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, Świerkowo - 2 drzewa białodrzewu ( teren parku ), klon srebrzysty. W celu ochrony głazu narzutowego o obwodzie 933 cm i wysokości 150 cm , który znajdował się na skraju wysypiska w miejscowości Gaj gmina zlikwidowała wysypisko i przeprowadziła rekultywację terenu.

Tło historyczne

O bogatej historii gminy świadczy mnogość stanowisk archeologicznych i obiektów zabytkowych. Najstarsze ślady osadnictwa człowieka na obszarze dzisiejszej gminy Świercze odnaleziono w Bylicach, jest to rdzeń mikrolityczny datowany jako mezolityczny ( ok. 5 tys. lat p.n.e. ). Ślady starożytnego osadnictwa znajdowano również w drodze powierzchniowych badań archeologicznych, w Wyrzykach, Klukowie, Gaju, Prusinowicach, Strzegocinie, Świeszewie i Brulinach. Domniemywać zatem należy iż, sieć osadnicza na omawianym terenie rozwijała się podobnie jak w innych terenach Mazowsza. Osiedlały się tutaj kolejno plemiona związane z kulturami: ceramiki grzebykowej, amfor kulistych i ceramiki sznurowej. Plemiona te pod wpływem przybyszów z południa zapoznawały się z hodowlą zwierząt i uprawą roli, co doprowadziło do osiadłego trybu życia. Przełomem w dziejach było wprowadzenie chrześcijaństwa, co wiązało się ze zmianą między innymi pochówków ? zgodnie z zaleceniami kościoła zmarłych nie palono a jamę grobową okładano kamieniami. Do grobów jednak zgodnie z pogańskim zwyczajem, wkładano broń, ozdoby i przedmioty codziennego użytku ( ślady w Prusinowicach - X w., w Klukówku - XI w., w Świeszewie ? XII w. ). Pierwsze wspólnoty parafialne są datowane na XXII-XIV wiek (parafia w Klukowie i Gąsiorowie). Od 1690 roku w Strzegocinie rezydowali Bernardyni, po których pozostał kościół i klasztor. Pierwsze zapiski dot. istnienia gminy pochodzą z XVII w., zamieszkiwała tu drobna szlachta, a w późniejszym okresie rozwijał się handel, głownie za sprawą sklepikarzy i szynkarzy. Siedziba gminy były Gołębie, potem Klukowo , została przeniesiona do Świercz w 1954 roku.

Obiekty związane z kulturą

W szeregu miejscowości gminy jest sporo obiektów wartych zachowania i ochrony. Jedynie niewielką ich część jest wpisano do rejestru zabytków, a większość budynków mieszkalnych z okresu przełomu wieku XIX i XX wypierana jest stopniowo przez nową zabudowę często dysharmonizującą krajobraz. Przez teren gminy przebiegają historyczne trakty - szlak komunikacyjny Nasielsk ? Pułtusk przez Strzegocin i Gąsiorowo i Nasielsk ? Ciechanów przez Klukowo ? Gąsocin.
Placówką kulturalną działającą na terenie gminy jest Gminna Biblioteka Publiczna. Na terenie obsługiwanym przez bibliotekę działa filia w Strzegocinie i 4 punkty biblioteczne: w Gaju, Gołębiach, Klukowie i Prusinowicach. Zatrudnionych jest 3 pracowników. Pracownicy ci pomagają czytelnikom w zdobywaniu informacji udostępniając różnego rodzaju bibliografie, informatory, słowniki itp. prowadzą też ożywioną współpracę ze środowiskiem. Wspólnie ze szkołami organizują spotkania z pisarzami, konkursy, wycieczki dzieci do biblioteki. Poza tym biblioteka udostępnia swoje zbiory szkołom jako pomoc przy prowadzeniu lekcji i innych zajęć. Gminna Biblioteka Publiczna wspólnie z filią w Strzegocinie i punktami bibliotecznymi posiada na stanie ok. 25 000 książek. W każdym roku zakupywane są nowości ukazujące się na rynku wydawniczym dla dzieci, młodzieży i dorosłych oraz książki popularno ? naukowe.